Với quan niệm thông thường sau khi chết đi thì con người cũng có một đời sống mới và cũng có các nhu cầu như khi đang ở dương thế. Vì thế mà hầu như nhiều người thường mua sắm đủ thứ vàng mã để đốt cúng trong đám tang để người đã chết sử dụng ở cõi âm.
Lịch sử của tiền vàng mã
Tiền vàng mã, hay tiền âm phủ được sử dụng từ thời Nam Bắc triều, khi tế lễ, mai táng cũng như tảo mộ. Khi đó đã được gọi là minh tiền. Thông thường người ta lấy giấy trắng cắt thành vòng tròn như tiền xu rồi rải quanh mộ hoặc đốt cho người mất. Lúc này, người dân đã lấy giấy thay tiền để gửi cho thần linh hay vong linh. Tập tục này truyền cho đến tận ngày nay.
Đốt vàng mã trong đám tang không phải tập tục của người Việt
Gốc gác của việc đốt vàng mã không phải là tập quán của người Việt từ lâu đời, mà nó xuất phát từ văn hóa nước ngoài ảnh hưởng một cách vô tình hoặc cố tình trong thời gian đất nước ta bị đô hộ. Nguồn gốc của phong tục đốt giấy vàng mã liên hệ đến nền văn hóa Ai Cập. Nền văn hóa này quan niệm rằng cõi sống gồm 2 phương diện là dương thế và âm phủ. Dương thế thì tạm thời, mấy chục năm rồi kết thúc còn âm phủ thì đời đời kiếp kiếp. Cho nên các vị vua của đất nước Ai Cập huyền bí đã dùng quyền uy của mình tạo dựng ra những kim tự tháp hoành tráng nhất để khi chết vẫn được hưởng cuộc sống hạnh phúc lâu dài. Quan niệm này dẫn đến việc các cung tần, mĩ nữ bị chôn sống sau khi nhà vua băng hà. Người Trung Hoa chịu ảnh hưởng nền văn hóa của Ai Cập đã có những thay đổi. Thay vì chôn người thật thì họ làm hình nộm. Thay vì chôn vàng bạc, ngọc ngà, châu báu dưới bia mộ thì người Trung Hoa làm bằng giấy vàng mã. Cho nên việc đốt nhà cửa, xe cộ hay đồ dùng cho người chết hoàn toàn không phù hợp và thực sự không cần thiết.
Việc đốt vàng mã trong đám ma đã trở nên phổ biến
Lâu nay việc đốt vàng mã trong đám ma đã trở nên phổ biến và dường như mọi người đều chấp nhận thực trạng đó. Tuy nhiên, dù vô tình hay hữu ý việc làm này đang gây phiền toái đến nhiều người. Việc đốt vàng mã tròn đám ma là một thói quen mang nặng tín ngưỡng dân gian. Tuy nhiên, vẫn chưa một ai có thể chứng minh được việc đốt vàng mã sẽ giúp đưa vàng mã đến với người đã khuất. Có chăng đây chỉ là một cách để những người sống muốn thể hiện mình, người này truyền miệng người kia và lâu dần thành thói quen.
Ý nghĩa tục đốt vàng mã
Tục lệ này đã có từ lâu đời ở nước ta, nó thể hiện truyền thống ăn quả nhớ kẻ trồng cây. Cũng thể hiện sự hiếu thảo và bày tỏ sự tưởng nhớ cũng như thương tiếc vô hạn của con cháu đối với những bậc tiền nhân đã có công ơn nuôi dưỡng và sanh thành mình. Nên họ mới mua đốt các loại tiền âm phủ, vàng mã cao cấp để hóa đốt với mong muốn người thân của mình sẽ có một cuộc sống no đủ, không phải lo cảnh cơm áo gạo tiền ở thế giới bên kia. Thêm vào đó những phong tục mang ý nghĩa tâm linh như tục hóa đốt tiền vàng không thể nói bỏ là bỏ hay trả lời một cách dứt khoát có nên đốt vàng mã hay không. Bởi đốt này không còn tùy vào cái tâm và mục đích của người đốt.
Có nên đốt vàng mã trong đám tang không?
Đồng ý là việc đốt vàng mã như vậy là thể hiện ý nghĩa và đạo lý nhớ về cội nguồn. Tuy nhiên chưa có bất kỳ tài liệu nào chứng minh việc đốt vàng mã người âm sẽ nhận được cũng như gia đình sẽ gặp nhiều may mắn. Thêm vào đó việc đốt vàng mã không có bài bả, hoặc đốt với số lượng lớn sẽ gây ô nhiễm môi trường. Dù là đốt tại gia nhưng ít nhiều khói bốc lên từ việc đốt vàng mã cũng ảnh hưởng ít nhiều tới các gia đình lân cận.
Tập quán là thói quen nhưng cũng chia làm hai loại là phong tục và hủ tục. Tang lễ với phong tục tín ngưỡng thể hiện đạo hiếu phải duy trì, nhưng việc đốt vàng mã trong kinh sách nhà Phật không dạy vì đây là hành vi mê tín, hủ tục cần vận động đẩy lùi. Riêng trong đạo Cao Đài, kinh sách dạy rất rõ tuyệt đối không dùng giấy tiền hàng mã, đồ âm công. Đốt vàng mã không phải là mục đích báo hiếu mà đây như thể hiện hành động thiếu hiểu biết không phân biệt được giữa ranh giới chánh tín và mê tín. Việc báo hiếu tốt nhất là bản thân người làm con, làm cháu phải tu tâm, tích đức cho đời là sự báo ân cao cả nhất. Đừng ác khẩu với người thân, bạn bè, đồng nghiệp và những người xung quanh mình. Đó là điều các bậc sinh thành cũng chỉ duy nhất mong con cháu mình được như vậy.
