Quy y Tam bảo là thuật ngữ về một nghi lễ đặc trưng của đạo Phật. Đây được coi như điểm khởi đầu mang tính định hướng, giác ngộ từ một người cảm tính thành phật tử đúng pháp dưới ánh sáng giáo lý đạo Phật. Quy y Tam bảo là bước chân cảm ngộ đầu tiên của một con người trên đường đạo. Và sau khi có được sự gieo duyên này, những người theo Phật không nhất thiết phải thường xuyên vào chùa, buông bỏ những việc của thế gian.
Tam bảo là gì?
Đó chính là Phật Pháp Tăng bởi vì ở đây có thể sinh ra vô lượng công đức và phát huy rất nhiều diệu dụng. Điều đó là vô cùng vô tận, lấy không cùng tận và sài không bao giờ cạn kiệt. Thế gian xem giá trị của vàng bạc châu báu và công dụng to lớn của nó để gọi nó là trân bảo. Còn công đức và diệu dụng của Phật Pháp và Tăng thời vượt ra ngoài cả thế gian và vượt trên nó cho nên càng quý hơn trân bảo nữa. Bởi vì sự hóa đạo của Tam Bảo có thể làm cho con người được bình an trong cuộc sống và đưa họ lìa khổ được vui. Do vậy Tam Bảo lại càng quý giá gấp ngàn lần so với trân bảo của thế gian này.
Thế nào là quy y Tam Bảo?
Trên phương diện chữ nghĩa thì hai chữ quy y có nghĩa là sự quay về hay hồi chuyển. Y là nương tựa hoặc dựa vào và những hành vi hồi chuyển quay đầu dựa dẫm tin tưởng nên đây không phải là danh từ chuyên dùng của Phật giáo.Trên thực tế khuynh hướng của sự quy y bắt đầu từ quy y Tam Bảo, niềm tin tưởng và dựa vào Tam Bảo để khởi phát tâm mình và dẫn đưa bản thân đến với con đường giải thoát hướng về Niết Bàn. Nhưng hướng đến Niết Bàn giải thoát thì tự thân mỗi người đều chính là lý thể Tam Bảo, bởi vì mọi chúng sanh đều có Phật Tánh chỉ bởi nghiệp chướng mê hoặc mà không thể nhìn thấy Phật tánh của mình. Mục đích của việc quy y Tam Bảo chính là cầu tìm sự hiển bày Phật Tánh, bởi vì mỗi chúng ta vốn giống như Phật, cùng Tam Bảo nhưng chỉ vì mê muội nên đánh mất bản tánh lưu lạc trong sanh tử mà quên mất lối về mới gọi là chúng sanh. Nếu như mỗi chúng ta kịp thời quay về trong lòng của Tam Bảo thì cũng như chàng lãng tử trở về cố hương mà thôi.
Nghi thức quy y
Đây là buổi lễ quan trọng nhất trên đường tu tập của chúng ta. Nó là cuộc khởi hành để đi đến mục đích giải thoát, vì thế mỗi người không thể xem thường hay cử hành một cách bừa bãi được. Khi muốn quy y thì chúng ta phải y phục chỉnh tề rồi sắm khay lễ thỉnh chư Tăng đến trai đường và đảnh lễ cầu xin chư Tăng rủ lòng từ bi truyền trao quy giới cho mình. Trước ngày hành lễ thì thân tâm chúng ta phải được gội rửa trong sạch. Bản thân phải tắm rửa thật sạch sẽ và ăn mặc chỉnh tề. Đó là về Thân, còn về Tâm thì ta phải ba phen sám hối, cho ba nghiệp được thanh tịnh. Nhờ sự tẩy gội cả trong lẫn ngoài ấy, thì chính bản thân ta mới xứng đáng đón nhận pháp thanh tịnh cao quý của Tam Bảo.
Lợi ích của quy y Tam Bảo
Quy y Tam Bảo thật ra có rất nhiều lợi ích, có thể cầu được cái vui hiện đời hay xin được cái vui đời sau.Nhưng cũng từ đây mà đạt đến cái vui cứu cánh của Niết bàn tịch tịnh. Đây chính là một cách bám víu vào cái bè Tam Bảo mà Phật đã chế ra để có thể cứu vớt những kẻ sắp chết đuối trong biển đời này đó là toàn thể chúng ta.
Muốn quy y thì mỗi người trước tiên phải long trọng làm lễ để đánh dấu bước đi đầu tiên của mình trên đường giải thoát. Lễ ấy như là để tiễn đưa một người ra đi nhận một nhiệm vụ mới. Nhưng một khi đã đặt chân lên đường, thì con người ta phải giong đuổi, quyết tiến mau cho đến đích chứ không phải chần chừ rồi quay đi lộn lại một chỗ hay rẻ qua một ngả khác. Đã phát nguyện quy y mà không theo dấu chân của đức Phật đã để lại mà không soi vào gương sáng của đức Phật đã nêu cao hay không theo giáo pháp mà rèn luyện tâm tánh cũng như không giữ giới luật và vâng lời nhắc nhở của chư Tăng thì như thế là tự dối lòng mình và lừa dối người khác.Điều đó thì tai hại lại càng lớn lao hơn cả không quy y.
