Với mong muốn đem lại sự may mắn, hạnh phúc, bình an… cho cả gia đình khi bắt đầu một năm mới, từ xa xưa, ngay sau giờ phút giao thừa vào ngày Tết Nguyên đán người Việt đã có tục lệ “xông đất đầu năm”. Đây là một trong những tục lệ của cha ông còn lưu truyền cho đến ngày nay.
Xông đất (hay đạp đất, mở hàng) là tục lệ đã có lâu đời ở Việt Nam. Nhiều người quan niệm ngày Mồng Một “khai trương” một năm mới. Họ cho rằng vào ngày này, nếu mọi việc diễn ra suôn sẻ, may mắn, cả năm cũng sẽ được tốt lành, thuận lợi.
Theo tục lệ, giờ “xông đất” được tính bắt đầu từ sau giờ giao thừa trở đi, người “xông đất” là người khách đầu tiên bước vào cửa nhà từ sau giờ khắc giao thừa cho đến sáng ngày mùng 1 Tết Nguyên đán. Từ xa xưa, ông cha ta đã quan niệm, người “xông đất” sẽ có ảnh hưởng quan trọng đến may mắn, hạnh phúc, công danh, tài lộc của cả gia đình trong năm mới. Vì vậy, nhà nhà đều mong muốn mọi sự tốt đẹp sẽ đến với gia đình mình bắt đầu từ ngày đầu năm. Từ trước Tết, gia chủ đã chọn người có tuổi hợp với chủ nhà, là người thành đạt, hạnh phúc, viên mãn trong cuộc sống để đem đến cho gia đình sự may mắn ngay từ đầu năm.
Cách chọn tuổi xông đất:
- Tuổi Giáp hạp với Kỷ mà kỵ với Canh – Mậu.
- Tuổi Ất hạp với Canh mà kỵ với Tân – Kỷ.
- Tuổi Bính hạp với Tân mà kỵ với Nhâm – Canh.
- Tuổi Đinh hạp với Nhâm mà kỵ với Quý – Tân.
- Tuổi Mậu hạp với Quý mà kỵ với Giáp – Nhâm.
- Tuổi Kỷ hạp với Giáp mà kỵ với Ất – Quý.
- Tuổi Canh hạp với Ất mà kỵ với Bính – Giáp.
- Tuổi Tân hạp với Bính mà kỵ với Đinh – Ất.
- Tuổi Nhâm hạp với Đinh mà kỵ với Mậu – Bính.
- Tuổi Quý hạp với Mậu mà kỵ với Kỷ – Đinh.
Một cách “xông đất” khác theo tục lệ là chính người thân trong gia đình tự xông đất. Người thân trong gia đình sẽ ra khỏi nhà trước giờ giao thừa, qua giờ giao thừa trở về xông nhà mang theo những cành lộc đầu xuân, mang sự tốt lành quanh năm về cho gia đình.
Người Việt cũng có tục lệ thường không đến nhà người khác vào sáng mùng 1 Tết để tránh xông nhà người khác. Các gia đình người Việt cũng rất kỵ những người không hợp tuổi xông nhà mình vào đầu năm mới.
Tuy niên, theo cùng thời gian, những phong tục tập quán xưa cũng có những biến đổi để phù hợp với những thay đổi phát triển của cuộc sống hôm nay. Tục “xông đất” cũng vậy, mọi người trong gia đình vẫn đi xông đất nhà bà con, bạn bè nhưng đa phần như một niềm vui nho nhỏ ngày Tết chứ không nặng chuyện may rủi, hậu vận như trước đây.
